Ալբերտ Վարազդատի Մուշեղյան

ԿՐԹՈՒԹՅՈՒՆ

1996 թ․ պաշտպանել է դոկտորական ատենախոսություն «5-րդ դարի հայ հին մատենագրության ժամանակագրական խնդիրները» թեմայով և ստացել բանասիրական գիտությունների դոկտորի աստիճան:

1980 թ․ պաշտպանել է թեկնածուական ատենախոսություն «Ավետիք Իսահակյանի կյանքի և ստեղծագործության առաջին շրջանը և ուսումնառությունը Գերմանիայում» թեմայով և ստացել բանասիրական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան:

1955-1959 թթ․ – ԵՊՀ ասպիրանտուրա, թեման՝ «Ավստրիացի ռոմանտիկ բանաստեղծ Նիկոլաուս Լենաուի փիլիսոփայական պոեմները»: 

1949–1954 թթ․ – Երևանի պետական համալսարան, բանասիրական ֆակուլտետի ռոմանո-գերմանական բաժին: 

1946-1949 թթ. Երևանի №3 երեկոյան դպրոց: 

1939-1946 թթ․ – Երևանի կույր երեխաների յոթնամյա գիշերօթիկ դպրոց:

ԱՇԽԱՏԱՆՔԱՅԻՆ ՓՈՐՁ

1978 թվից մինչ օրս աշխատում է ԳԱԱ Մ.Աբեղյանի անվան Գրականության ինստիտուտի «Հայ հին և միջնադարյան գրականության» բաժնում որպես ավագ գիտաշխատող, այնուհետև՝ առաջատար գիտաշխատող։  

1974–1978 թթ․ – ՀՍՍՀ ԳԱ Արվեստի ինստիտուտ։ 

1965–1973 թթ․ – Հայաստանի Կույրերի միավորման կենտրոնական վարչության նախագահ: 

1964 թ․– Հայաստանի Կույրերի միավորման կենտրոնական վարչության նախագահի առաջին տեղակալ։ 

1962 թ․- նշանակվել է Կույրերի միավորման հրատարակչության պետ:

1958 – 1973 թթ. եղել է Կույրերի միավորման բրայլյան տառերով ամսագրի  գլխավոր խմբագիր: 

ԼԵԶՈՒՆԵՐԻ ԻՄԱՑՈՒԹՅՈՒՆ

Հայերեն, ռուսերեն, գերմաներեն

ԳԻՏԱԿԱՆ ՀԵՏԱՔՐՔՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՈԼՈՐՏ

Հայ հին և միջնադարյան գրականությանուն, հայ դասական և համաշխարհային գրականություն

ԼՐԱՑՈՒՑԻՉ ՏԵՂԵԿԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆ (կոչումներ, պարգևներ, մրցանակներ, գրանտներ և այլն)

2020թ. «Մովսես Խորենացի» մեդալ

2020թ. ՀՀ ԳԱԱ վաստակագիր

2018թ․- հիմնել է «Խորենացիագիտության և ուրարտագիտության կենտրոն» 

2016թ. ԿԳՆ ԳՊԿ ոսկե մեդալ 

2016թ. ԳՊԿ ոսկե մեդալ

1990 թ.-ից Ժուռնալիստների միության անդամ է

1979 թ.-ից Հայաստանի Գրողների միության անդամ է 

1956 թ․-ին հիմնել է տպարան բրայլյան տառերով դասագրքերի և գեղարվեստական գրքերի հրատարակման համար

Մասնակցել է հանրապետական և միջազգային 37-ից ավել գիտաժողովների

ՀՐԱՊԱՐԱԿՈՒՄՆԵՐ

ա) մենագրություն

1. Ավ.Իսահակյան. Վաղ տարիներ (1875-1898), Հայպետհրատ, Երևան, 1983, 300 էջ:
2. Գյոթե․ Համաշխարհային պոեզիայի գոհարներ․ «Առերեսում» թերթի հավելված, Բանաստեղծություններ (թարգմ․Ա․Մուշեղյանի)․1994, 32 էջ։
3. Մովսես Խորենացու դարը, ԵՊՀ հրատ․, Երևան, 2007,  412 էջ:

բ) դասագրքեր, ուսումնական ձեռնարկներ

ՀՈԴՎԱԾՆԵՐ

1. Մեծ բանաստեղծը և հումանիստը (Ջոն Միլտոնի մահվան 300-ամյակի առթիվ) – «Սովետական գրականություն», 1975, № 9, էջ 159-165:
2. Հայնրիխ Հայնեի «Լուտեցիա» գիրքը – «Սովետական գրականություն» ամսագիր, 1977, № 3, էջ 156-160:
3. Հոկտեմբերը և գերմանական գրականությունը, «Սովետական մանկավարժ», 1978, №1, էջ 69-76:
4. Ավետիք Իսահակյանը Գևորգյան ճեմարանում, «Բանբեր Հայաստանի արխիվների», 1979, №3, էջ 75-87:
5. Մուրճ կամ Զնդան (Գյոթե-Իսահակյան աղերսի շուրջ), «Բանբեր Երևանի                համալսարանի»,1979, №2, էջ 140-153:
6. Ավետիք Իսահակյանի պատանեկան բանաստեղծությունները, «Սովետական գրականություն» ամսագիր, 1980, №6, էջ 115-122:
7. Ավետիք Իսահակյանի Լայպցիգյան տարիների քնարերգությունը, ՀՍՍՀ ԳԱ «Լրաբեր հասարակական գիտությունների», 1980, №9, էջ 17-31:
8. Նալբանդյան Վահան` գրականագետ, քննադատ (1876-1902), «Հայկական հանրագիտարան», 1982, հ.8, էջ 152:
9. Ո՞վ է Առավան Հազարապետը, ՀՍՍՀ ԳԱ «Լրաբեր հասարակական գիտությունների», 1983, №7, էջ 67-77:
10. Տեր-Մկրտչյան Կարապետ`հայագետ (1866-1915), «Հայկական հանրագիտարան», հ.11, 1985, էջ 680-681:
11. Հերման Աբիխը և Խաչատուր Աբովյանը, «Գիտություն և տեխնիկա», №12, 1985, էջ 28-30, 34-37:
12. Ագաթանգեղոսի «Հայոց պատմություն»-ը և հին վրացերեն «Վասն հաւատոյ» դավանաբանական երկը, ՀՍՍՀ ԳԱ «Լրաբեր հասարակական գիտությունների», №4, 1987, էջ 62-82:
13. Псевдоалбанская литература и ее апологеты – «Вестник общественных наук» АН Арм.ССР, №8, стр. 16-34, 1989.
14. Որտե՞ղ է գտնվել Մովսես Խորենացու հիշատակած Բյութանիան – «Պատմաբանասիրական հանդես», №1, էջ 209-228, 1990:
15. Հերքվում է Խորենացուն վերագրվող մի պատմական կեղծիք – «Վերածնված Հայաստան» ամսագիր, № 1, էջ 49-51, 54-55, 58, 1990:
16. Չորս Հայքերի առեղծվածը Մովսես Խորենացու Պատմության մեջ – «Վերածնված Հայաստան», №5, էջ 49-57, 1990:
17. Վասպուրական նահանգի հիշատակումը Մովսես Խորենացու «Հայոց պատմության» մեջ – ՀՀ ԳԱ «Լրաբեր հասարակական գիտությունների», №5, էջ 3-21, 1991:                                                           
18. Բարիկադի այն կողմում (Արմին Վեգների մասին) – «Գարուն», №7, էջ 16, 1991:
19. Геноцид армян в немецкой и австрийской литературе – «Армянский вопрос» Энциклопедия, Ереван, стр.142, 1991.
20. Գյոթե Յոհան Վոլֆգանգ – «Ոսկեփորիկ», հտ. 1, Երևան, էջ 218-219, 1993:  
21. Գրիմ եղբայրներ – «Ոսկեփորիկ», հտ. 1, Երևան, էջ 224-225, 1993:
22. Կորյուն թե՞ Ագաթանգեղոս (բնագրերի քննություն նոր տեսանկյունից) – ՀՀ ԳԱԱ «Լրաբեր հասարակական գիտությունների», № 2, էջ 49-57, 1996:
23. Ագաթանգեղոսի Պատմության գրության ժամանակը և հեղինակի հարցը – «Լրաբեր հասարակական գիտությունների», № 2, էջ 57-64, 1996:
24. «Վասպուրական» տերմինի նշանակությունը հայ դասական մատենագրության մեջ – «Իրան-Նամե», № 2-3 (17-18), էջ 36-40, 1996:
25. Առաջին իշխան Հայոց – «Գիտություն և տեխնիկա», № 4-6, էջ 37-39, 1996:
26. 5-րդ դարի հայ մատենագրության ժամանակագրական խնդիրները, դոկտորական ատենախոսության սեղմագիր, էջ 1-95, 1996:
27. Շմիդ, Յոհան Միխայիլ`գերմանացի հայագետ, թարգմանիչ – «Համառոտ հայկական հանրագիտարան», հտ. 4, 1998:
28. Բանասիրական ճշգրտում Ամմիանոս Մարկելինոսի լատիներեն բնագրում – «Պատմաբանասիրական հանդես», № 2, էջ 222-226, 2000:
29. Մի հայկական մասունք միջնադարյան արաբական պոեզիայում – «Պատմաբանասիրական հանդես», № 3, էջ 183-190, 2000:
30. Սուրբ Գիրքը հայերեն թարգմանելու հանգամանքները և Մեսրոպ Մաշտոցի համառոտ Աստվածաշունչը – «Պատմաբանասիրական հանդես», №3, էջ 12-30, 2001:
31. Ո՞ր լեռան վրա է իջել Նոյան տապանը (ըստ շումերա-աքադական, ասուրա-բաբելական, հունա-հռոմեական, ասորական և հայկական աղբյուրների) – «Պատմաբանասիրական հանդես», №1, էջ 3-40, 2003:
32. Մեսրոպ Մաշտոցը և նախամաշտոցյան հայ գիրը – «Պատմաբանասիրական հանդես», № 2, էջ 210-236, 2006:
33. «Արամ» անունը հայ ժողովրդի երկրորդ ցեղանուն – «Պատմաբանասիրական հանդես», № 1, էջ 226-248, 2007:
34. Մովսես Խորենացու ծննդյան թիվը – «Հայագիտությունը դպրոցում» հանդես, №2, էջ 45-53, 2010:
35. Թեև Արմին Վեգները պաշտպանության կարիք չունի – ԳԱԱ «Լրաբեր» հասարակական գիտությունների, №1-2, էջ 448-456, 2010: 
36. Արմին Վեգների հիշատակն անարգելու փորձ – «ՎԷՄ» համահայկական հանդես, թիվ 2 (30), էջ 25-44, 2011:
37. Գրիգոր Լուսավորչի անվան և պաշտամունքի խորհրդապաշտական արգելքը 430-ական թթ. ասորի կաթողիկոսների օրոք – «Բանբեր Մատենադարանի», հտ. 19, էջ 21-44, 2012: 
38. V դարի հայ մատենագրության ժամանակագրական նոր դասակարգումը –«Գրականագիտական հանդես», ԺԳ, էջ 87-100, 2012:
39. «Ագաթանգեղոսի պատմությունը». Ստեղծման հանգամանքները, գրության       ժամանակը և հեղինակի հարցը – «Պատմաբանասիրական հանդես», №1, էջ 196-222, 2012:
40. Եղիշեի Վարդանանց Պատմության և Ագաթանգեղոսի Պատմության բնագրական աղերսը, «Գրականագիտական հանդես», ԺԴ, էջ 3-18, 2013: 
41. Վարդանանց Պատմության հեղինակ Եղիշեն և նրա նոր անձնավորության բացահայտումը, «Էջմիածին», էջ 1-22, դեկտեմբեր 2013:
42. Վարդանանց Պատմությունը Եղիշեի և Փարպեցու հակընդդեմ մեկնությամբ,  «Գրականագիտական հանդես», ԺԵ, էջ 38-63, 2014։ 
43. «Վարդանանց Պատմության հեղինակ Եղիշեն և նրա անձնավորության նոր բացահայտումը», Գրականագիտական հանդես, ԺԶ, էջ 19-45, 2015։
44. «Ովքե՞ր են Քրիստոսի նախանձահույզ պաշտոնյաները (Շահապիվանի ժողովի նախադրության վավերականության հարցի շուրջ)» – Գրականագիտական հանդես, ԺԶ, էջ 3-18, 2015։
45. «Սոկրատ Սքոլաստիկոսի «Եկեղեցական Պատմության» և Սիղբեստրոսի Վարքի հայերեն համառոտման և հարակից հարցերի շուրջ» – Բանբեր Մատենադարանի, հատոր 22, էջ 239-280, 2015։
46. «Իմանուիլ Կանտի գնահատականը հայ վաճառականների քաղաքակրթական դերի մասին  և Գյոթեի ստեղծած հայի կերպարը» – Գրականագիտական հանդես, ԺԷ, էջ 292-299, 2016:
47. «Рецензия на новую книгу доктора политологии Армена Айвазяна «Армяно-персидская война 449–451 гг. Kампании и сражения» (Издательство «Воскан Ереванци», Е., 2016, 516 с.)» – «Պատմաբանասիրական հանդես», № 1, ISSN 0135-0536, էջ 191-199, 2017.
48. «Новая книга о военной истории Древней Армении» (Рецензия на книгу: Айвазян А. Армяно-персидская война 449–451 гг.: Kампании и сражения. Eреван: Воскан Ереванци, 2016. 516 с.) – военно-исторический журнал «Parabellum novum». № 6 (39). СПб., 2017, Издательство: Д. А. Скобелев, ISSN печатной версии 2308-9423, SCOPUS, с.153-156.
49. «The King of Urartu Rusa Hay or Armen’s Son (Ուրարտուի թագավոր Ռուսա Hay կամ Արմենի որդի)» – «Review of Armenian Studies (Բանբեր հայագիտության)» (անգլերեն), 2019, № 3(21), ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., էջ 92–107։ 
50. «Հովհաննես Թումանյանի չորս որդիների եղերական ճակատագիրը» – «Գրականագիտական հանդես», № 2, 2019, էջ 199–216։
51. «Հին Ասորեստանում բռնկված «չար դևի» վարակը և ներկայիս չարամիտ թագակիր վիրուսը» – Ե., «Գիտության աշխարհում» գիտահանրամատչելի հանդես, 2020, № 2, էջ 2-7։
52. Ագաթանգեղոսի պատմության ռուսերեն թարգմանությունը և հարակից հարցեր, «Բանբեր Մատենադարանի», № 30, 2020, էջ 562-581:
53. Դոկտոր Գևորգ Աբգարյանը և նրա Գերմանական հայագիտությունը (Ծննդյան 100-ամյակի առթիվ) – Ե., «Պատմաբանասիրական հանդես», 2021, №1, էջ 254-264:
54. Արմին Թեոֆիլ Վեգներ. «Բաց նամակ Հյուսիսային Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների պրեզիդենտ Վուդրո Վիլսոնին՝ հայ ժողովրդին Միջագետքի անապատ արտաքսելու մասին: Բեռլին, 1919 թ. հունվար» (գերմաներենից թարգմանեց և ծանոթագրեց Ալբերտ Մուշեղյան) – Ե., «Դրօշակ», 2021, № 8, էջ 32-36:
55. «Երբ նախկին քոչվորները կեղծ քարտեզներով սուտ պատմություն են կերտում» – «Հայ Զինվոր» ՀՀ Պաշտպանության նախարարության հանդես, №30, 4.08. 2021–10.08.2021:
56. «Հայոց աշխարհակալ Տիգրան Մեծ արքայից արքան հռոմեացի սենատոր և ճարտասան Ցիցերոնի գնահատմամբ» – Ե., «Դրօշակ», 2022, № 6 , էջ 32-43:
57. «Обнаруженные археологами важные артефакты в Кармир блуре и неразгаданная интерпретация урартского термина šišuhani» – «Բանբեր հայագիտության» (ռուսերեն), 2022, №2 , ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., էջ 189- 197: 
58. «Հայկազունիների հարստության վերականգնումը Ուրարտուում մ.թ.ա. 585 թ. և նրա հիմնադիր Արմենիոս թագավորը» – «Հայկազուններ» պարբերական (հրատարակվում է Կանադայում), 2022, № 3, էջ 52-56:
59. «Մ․թ․ա․ VI դ․ սկզբին ստեղծված Հայոց պետությունը և այդ ժամանակից պահպանված աշխարհի քարտեզը», Ե., «Հայկազուններ» պարբերական (հրատարակվում է Կանադայում), №4 , 2022, էջ 59-64:                                
60. Գերմանական միջնադարյան մի լեգենդի հայկական ակունքները, «Հայ գրականության միջազգային կապերը» ժողովածու, հ. 2, 1987, էջ 21-67:
61. Личность Хачатура Абовяна в немецкой литературе – «Хачатур Абовян» (сборник), стр. 80-107, 1987.
62. An important Definition in Khorenatsi’s «The History of Armenia» (ճապոներեն և անգլերեն) – «Armenia» (ժողովածու), Տոկիո, մարտ 1997:
63. Հայ եկեղեցու և Հայոց պետության փոխհարաբերությունները 5-րդ դարի հայ մատենագրության մեջ – «Հայոց եկեղեցի և պետություն» միջազգային գիտաժողովի նյութեր, էջ 49-63, 2000:
64. Սուրբ Գիրքը հայերեն թարգմանելու հանգամանքները և Մեսրոպ Մաշտոցի համառոտ Աստվածաշունչը – «Հայ գրականությունը և քրիստոնեությունը» (հոդվածների ժողովածու), էջ 13-41, 2002:
65. Սպարապետը և մարզպանը Ավարայրի դաշտում – «Ավարայրի խորհուրդը», «Մուղնի» հրատարակչություն, էջ 59-65, 2003:
66. Ուրարտու երկիր` Հայոց Այրարատ ոստանի անվանակիր – «Հայկական լեռնաշխարհը հայոց և համաշխարհային քաղաքակրթության բնօրրան» (ԳԱԱ պատմության ինստիտուտ), էջ 164-175, 2004:
67. Գյոթեն Ավետիք Իսահակյանի ստեղծագործության մեջ և նրա բանաստեղծական ընկալմամբ – «Գրականագիտական և բանասիրական ուսումնասիրություններ» (գիրքը նվիրվում է Էդվարդ Ջրբաշյանի 80-ամյակին), էջ 76-113, 2004:
68. Սուրբ Գիրքը հայերեն թարգմանելու հանգամանքները և Մեսրոպ Մաշտոցի համառոտ Աստվածաշունչը – «Աստվածաշնչական Հայաստան», «Նոյյան տապան» հրատ., էջ 406-421, 2005:
69. Մեսրոպ Մաշտոցը և նախամաշտոցյան հայ գիրը – լրացված տարբերակը` գրերի գյուտի 1600-ամյակին նվիրված միջազգային գիտաժողովի զեկուցումների ժողովածու, ԳԱԱ հրատ., էջ 79-98, 2006:
70. Արքայից արքա Տիգրան Մեծը Մովսես Խորենացու և հունա-հռոմեական աղբյուրների գնահատմամբ – ԳԱԱ ժողովածու Տիգրան Մեծի գահակալության 2100-ամյակի առթիվ, ԳԱԱ հրատ., էջ 205-216, 2010:
71. Տիգրանի հավաքական կերպարը` ազգային համախմբման խորհրդանիշ ըստ հայ և օտար հնագույն աղբյուրների – Գիտաժողովի նյութեր նվիրված Մովսես Խորենացու ծննդյան 1600-ամյակին, Վանաձոր, էջ 20-56, 2011:
72. Տիգրան Մեծը Մովսես Խորենացու և հունա-հռոմեական աղբյուրների գնահատմամբ – Տիգրան Մեծ. Տիգրան Մեծի գահակալության 2100-ամյակին նվիրված միջազգային գիտաժողովի նյութերի ժողովածու (2005 թ.), Երևան ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., էջ 126-137, 2011:
73. Հայկազունիների հարստության վերականգնումը Ուրարտուում մ.թ.ա. 585 թ. և նրա հիմնադիր Արմենիոս թագավորը – «Հայկազունիներ. առասպել և պատմություն», ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., էջ 161-175, 2013:
74. Հայկազունիների հարստության վերականգնումը Ուրարտուում մ.թ.ա. 585 թ. և նրա հիմնադիր Արմենիոս թագավորը – «Հայկազունիներ», Հայագիտական միջազգային երկրորդ համաժողով «Հայագիտությունը և արդի ժամանակաշրջանի մարտահրավերները» 17-19 հոկտեմբերի 2013, զեկուցումների ժողովածու, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., էջ 148-151, 2014:
75. Մաշտոցյան հայոց տպագիր այբուբենի 530-ամյակը – Հայկական տպագրությունը դարերի միջով (հոդվածների ժողովածու), ՀՀ ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտ, Երևան, էջ 21-36, 2014:
76. . «Գերմանացի սպաները և դիվանագետները 1915-1916 թթ. Հայոց ցեղասպանության մասին» – Անցյալի ապագան (հոդվածների ժողովածու) ԵՊՀ հրատ., էջ 8-16, 2015:
77. «Ագաթանգեղոսի Պատմության նախնական հունարեն բնագիրը՝ ստեղծված Տրդատ Մեծի արքունիքում և նրա հեղինակ Դավիթ Հռովմայեցին» – 2016 թվի մայիսի 19-20-ին տեղի ունեցած «Արշալույս քրիստոնեության Հայոց» միջազգային գիտաժողովի նյութերի ժողովածու, Ե., ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., Ե., 2017, 455 էջ, էջ 183-189:
78. «Քսենոփոնի Արմենիոս թագավորը՝ Վանի թագավորությունում Հայկազունիների հարստության վերականգնող (մ.թ.ա. 585 թ.)» – 2016 թվի հոկտեմբերի 28-ին ԳԱԱ պատմության ինստիտուտի «Օտարազգի հայագետների ավանդը Հայաստանի հին և միջնադարյան պատմության ուսումնասիրության բնագավառում» միջազգային գիտաժողովի նյութերի ժողովածու, Ե., 2017, ՀՀ ԳԱԱ պատմության ինստիտուտ, 215 էջ, էջ 97-100:
79. «Վիեննայի և Վենետիկի Մխիթարյան Հայրեր Հովսեփ Գաթըրճյանը և Բարսեղ Սարգիսյանը՝ Նիկիական Հանգանակի ակնառու մեկնաբաններ (եվրոպացի մասնագետների գնահատմամբ)» – 2017 թվի հոկտեմբերի 23-25-ը ԳԱԱ-ում կայացած «Վենետիկի Մխիթարյան Միաբանություն-300» Միջազգային գիտաժողովի զեկուցումների ժողովածու, Ե․, 2018, ԳԱԱ պատմության ինստիտուտ, 665 էջ, Էջ 268-286:
80. «Հեռավոր անցյալի կորուսյալ գաղտնիքներ. Ուրարտուի թագավոր Ռուսա Hay կամ Արմենի որդի» – 2018 թ. նոյեմբերի 2-ին Վանաձորում Մելս Սանթոյանի ծննդյան 80-ամյակին նվիրված միջազգային գիտաժողովի նյութերի ժողովածու, Ե., «Միսմա» ՍՊԸ հրատ., 2019, 464 էջ, էջ 385-400:
81. «Նոր աննախադեպ բացահայտումներ նախամաշտոցյան հայերենի չորսհազարամյա գոյության մասին Հին Արևելքի շումերական սեպագրերում» – 2018 թ. հունիսի 28-30-ին ՀՀ Մաշտոցի անվ.Մատենադարանում Լևոն Խաչիկյանի ծննդյան 100-ամյակին նվիրված հայագիտական միջազգային գիտաժողովի զեկուցումների ժողովածու, Ե., Մատենադարան, 2019, 512 էջ, էջ 243–259։
82. «Մ. թ. ա. I դարի հայ աշխարհակալ Տիգրան Մեծը իր ժամանակակից հռոմեացի հռչակավոր ճարտասան և սենատոր Ցիցերոնի գնահատմամբ» – 2019 թվի նոյեմբերի 14–ին Վանաձորում Պողոս Խաչատրյանի ծննդյան 90-ամյակին նվիրված միջազգային գիտաժողովի նյութերի ժողովածու, Ե., «Միսմա» ՍՊԸ հրատ, 2020, 448 էջ, էջ 95-115:
83. «Հովհաննես Թումանյանի չորս որդիների եղերական ճակատագիրը» – 2019 թվի հոկտեմբերի 21-25–ին Հովհ.Թումանյանի ծննդյան 150–ամյակին նվիրված ԳԱԱ Մ.Աբեղյանի անվ. գրականության ինստիտուտի գիտաժողովի ժողովածու, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., Ե., 2020, 607 էջ, էջ 585-601։ 
84. «Греческий оригинал «Истории Армении» Агатангелоса и ее автор Давид Римлянин» – «Золотой 5 век армянской культуры: Достижения. Мировое значение». Сборник статей. Москва 2022, ИМЛИ, էջ 230-249:
85. Մի կարևոր ճշգրտում Խորենացու «Հայոց պատմության» մեջ – Մովսես Խորենացու «Հայոց պատմության» ստեղծման 1500-ամյակը. Միջազգային գիտաժողովի դրույթներ, էջ 54-56, 1991:                                    
86. Ագաթանգեղոսի Պատմությունը հայ պատմագրության երախայրիք – ԳԱԱ միջազգային գիտաժողով «Հայաստանը և քրիստոնյա արևելքը» զեկուցումների հիմնադրույթներ, էջ 34-35, սեպտեմբեր 1998:
87. Եղիշե և Ղազար Փարպեցի – «Արագածոտն. Հոգևոր և մշակութային ժառանգություն» – Գիտաժողովի հիմնադրույթներ, Օշական, էջ 81-83, 2003:
88. «Աշխարհացոյց»-ը 5-րդ դարի մատենագրական հուշարձան – «Հայագիտության արդի վիճակը և նրա զարգացման հեռանկարները». Միջազգային գիտաժողովի զեկուցումների դրույթներ, էջ 136-137, 2003:

ՀՈԴՎԱԾՆԵՐ ՀԱՄԱՑԱՆՑԱՅԻՆ ՀԱՆԴԵՍՈՒՄ 

1. «A unique document of the Constantinople library dated to 695 AD» – Fundamental Armenology (Հիմնարար հայագիտություն), ՀՀ ԳԱԱ համացանցային հանդես, ISSUE 2, Philology and Literature, 2015.
2. Armin T. Wegner’s letters and diary of 1915-1916 and struggle for condemnation of the Armenian Genocide – Fundamental Armenology (Հիմնարար հայագիտություն), ՀՀ ԳԱԱ համացանցային հանդես, ISSUE 1, History, 2015.
3. The historical arguments for the date (5th century) of writing «The history of Armenia» by Movses Khorenatsi – Fundamental Armenology (Հիմնարար հայագիտություն), ՀՀ ԳԱԱ համացանցային հանդես, ISSUE 1, History, 2015.
4. German officer Heinrich Vierbücher on the Armenian Genocide – Fundamental Armenology (Հիմնարար հայագիտություն), ՀՀ ԳԱԱ համացանցային հանդես, ISSUE 1, Philology and Literature, 2015:
5. Հայերը Մետաքսի ճանապարհին – Fundamental Armenology (Հիմնարար հայագիտություն), ՀՀ ԳԱԱ համացանցային հանդես, ISSUE 2, Books and Book reviews, Civilizational contribution of Armenia in the history of the Silk road, p. 219-226 (Հայաստանի քաղաքակրթական ավանդը Մետաքսի ճանապարհի պատմության մեջ, էջ 219-226), 2015: 
6. «On the Historian of Vardanants Eghishe’s personality according to new interpretations of early medieval literary data», Musheghyan A. V. Doctor of Sciences (Philology) – Fundamental Armenology ՀՀ ԳԱԱ համացանցային հանդես, Issue 1(3), ISSN 1829-4618, pp.417-433, 2016:
7. «The Epoch of Movses Khorenatsi», Musheghyan A. V. Doctor of Sciences (Philology) – Fundamental Armenology ՀՀ ԳԱԱ համացանցային հանդես, Issue 2(4), ISSN1829-4618,  p. 398, 2016:
8. «Հեռավոր անցյալի կորուսյալ գաղտնիքներ. Ուրարտուի թագավոր Ռուսա Հայը» – Fundamental Armenology (Հիմնարար հայագիտություն), ՀՀ ԳԱԱ համացանցային հանդես, 2018, ISSUE 2(8), ISSN1829-4618, Discussion, Lost secrets of distant past: the King of Urartu, Rusa the Armenian, p. 189-194.

ԽՄԲԱԳՐՎԱԾ ԱՇԽԱՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

1. Արմենուհի Սրապյան, Հովհաննես Երզնկացի Պլուզ (կյանքը և գործը), Երևան, 1993:
2. Գրիգոր Ակնեցի (XIII դար), Պատմություն նետաձիգների ազգի մասին, արևելահայերեն թարգմանությունը, առաջաբանը և ծանոթագրությունները՝ Գուրգեն Խաչատրյանի և Վանո Եղիազարյանի, Երևան, 2011։