Եվա Ժորայի Մնացականյան

ԿՐԹՈՒԹՅՈՒՆ

2021 թ.- պաշտպանել է դոկտորական ատենախոսություն «Հովհաննես Թումանյանի ստեղծագործությունները ժամանակի գրաքննադատական մտքի գնահատմամբ» թեմայով և ստացել բանասիրական գիտությունների դոկտորի գիտական աստիճան:

2002 թ. պաշտպանել է թեկնածուական ատենախոսություն և ստացել բանասիրական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան

1994-1998 – ՀՀ ԳԱԱ Մ. Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտի ասպիրանտուրա (թեկնածուական ատենախոսության թեման՝ «Հերոսների կերպարակերտման ընդհանուր առանձնահատկությունները հինգերորդ դարի հայ պատմագրության մեջ»։ 

1989-1994 – Երևանի պետական համալսարան, Հայ բանասիրության ֆակուլտետ, 1979-1989 – Աշտարակի Գր. Ղափանցյանի անվան միջնակարգ դպրոց

ԱՇԽԱՏԱՆՔԱՅԻՆ ՓՈՐՁ

2004 թվից առ այսօր – ՀՀ ԳԱԱ Մ. Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտում՝ նախ որպես ավագ գիտաշխատող թումանյանագիտական բաժնում, 2021թ.-ից՝ թումանյանագիտական խմբի ղեկավար

2012 թվի սեպտեմբերից առ այսօր – Խաչատուր Աբովյանի անվան ՀՊՄՀ Մայրենիի և նրա դասավանդման մեթոդիկայի ամբիոնի դոցենտ

2011-2013 – «Հայ ասպետ» հեռուստախաղի փորձագետ

2009-2011 – Հյուսիսային համալսարանի հայ և ռոմանագերմանական բանասիրության դեպարտամենտի դեկան     

2003-2009 – Հյուսիսային համալսարանի հայ և ռոմանագերմանական բանասիրության դեպարտամենտի դոցենտ 

1998-2003 – Աշտարակի Ն. Աշտարակեցու անվան համալսարանի դասախոս

1994-1998 – Աշտարակի Ն. Աշտարակեցու անվան միջնակարգ դպրոցի հայոց լեզվի և գրականության ուսուցիչ:

ԼԵԶՈՒՆԵՐԻ ԻՄԱՑՈՒԹՅՈՒՆ

Հայերեն, ռուսերեն, գերմաներեն

ՀԱՄԱԿԱՐԳՉԱՅԻՆ ԳԻՏԵԼԻՔՆԵՐ

MS WINDOWS, MS Office User (MS Word, MS Excel, MS PowerPoint), որոնողական համակարգեր

ԳԻՏԱԿԱՆ ՀԵՏԱՔՐՔՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՈԼՈՐՏ

Հայ հին և նոր գրականություն,

գրականության տեսություն, 

ժամանակակից հայոց լեզու,

մանկական գրականություն 

ԼՐԱՑՈՒՑԻՉ ՏԵՂԵԿԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆ (կոչումներ, պարգևներ, մրցանակներ, գրանտներ և այլն)

2009 թ.-ին ստացել է դոցենտի գիտական կոչում:

Հեղինակ է 3 մենագրության, 4 կոլեկտիվ մենագրության, 3 ուսումնաօժանդակ ձեռնարկների և 70-ից ավելի հոդվածների, որոնք տպագրվել են հայերեն, անգլերեն, ռուսերեն:

ՀՐԱՊԱՐԱԿՈՒՄՆԵՐ

Մենագրություններ

1. Կերպարակերտման առանձնահատկությունները Ե դարի հայ պատմագրության մեջ, Երևան, 2007, 160 էջ:
2. Բանավեճերը գրական հայերենի շուրջ և Հովհաննես Թումանյանը, Երևան, ՎՄՎ-ՊՐԻՆՏ, 2017, 360 էջ:
3. Հովհաննես Թումանյանը ժամանակի գրաքննադատական մտքի գնահատությամբ, հատոր 1 (Անթոլոգիա. կազմող, ծանոթագրող, հրատարակության պատրաստող), Երևան, ՎՄՎ-ՊՐԻՆՏ, 2019, 680 էջ:

Կոլեկտիվ մենագրություններում հեղինակած բաժիններ, գլուխներ

1. Հովհաննես Թումանյանի կյանքի և ստեղծագործության տարեգրություն (1869-1908), Երևան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., 2010, 670 էջ: 1898-1900 թթ. – էջ 309-365:

2. Հովհաննես Թումանյանի կյանքի և ստեղծագործության տարեգրություն (1909-1914), Երևան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., 2016, 859 էջ: 1910-1911 թթ. – էջ 67-348:

3. Հովհաննես Թումանյանի կյանքի և ստեղծագործության տարեգրություն (1915-1919), Երևան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., 2019, 866 էջ: 1915թ. -էջ 13-146,  1917 թ.- էջ 326-486,  1919 թ. – էջ 637-833 Անվանացանկ – էջ 834-865:

4. Հովհաննես Թումանյանի կյանքի և ստեղծագործության տարեգրություն (1920-1923), ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., Երևան, 2020, 883 էջ:  1921 թ. – 94-201, 1922 թ. – էջ 202-233, 1923 թ. – էջ 234-503: Հավելված 2 – էջ 559-852, Անվանացանկ – էջ 853-881:

Ուսումնաօժանդակ ձեռնարկներ ու գրքեր

1. Հայ գրականություն. հարցեր և պատասխաններ, Երևան, ՎՄՎ-ՊՐԻՆՏ,  2011, 400 էջ:
2. Գրականագիտական ուղեցույց բառարան, Երևան, ՎՄՎ-ՊՐԻՆՏ, 2013, 440 էջ: 
3. Հայոց լեզու և գրականություն, Երևան, ՎՄՎ-ՊՐԻՆՏ, 2015, 403 էջ (համահեղինակ՝ Ռ. Խարազյան):
4. Հովհաննես Թումանյան. Մանկապատանեկան երկերի ժողովածու, Երևան, ՎՄՎ-ՊՐԻՆՏ, 2014, 383 էջ:
5. Աբեղյան Մ., Մեր դպրոցական կյանքից, Երևան, ՎՄՎ-ՊՐԻՆՏ, 2015, 76 էջ:

ՀՈԴՎԱԾՆԵՐ

1. Հեղինակ-պատմիչի կերպարը հինգերորդ դարի պատմագրության մեջ, «Գարուն», թիվ 8, 1999, էջ 46-48:
2. Հոգևորականների կերպավորման սկզբունքները հինգերորդ դարի պատմագրության մեջ, «Բանբեր Երևանի համալսարանի», թիվ 3, 2000, էջ 156-165:
3. Օտարազգի թագավորների կերպավորման առանձնահատկությունները հինգերորդ դարի պատմագրության մեջ, «Կանթեղ. գիտական հոդվածների ժողովածու», թիվ 6, 2001, էջ 46-56:
4. Արշակ Չոպանյանի «Գրիգոր Նարեկացի» հոդվածը, «Գարուն», թիվ 5-6, 2006, էջ 43-47:
5. Վարդան Մամիկոնյանի և Վասակ Սյունեցու կերպարակերտման ընդհանուր սկզբունքները Եղիշեի և Փարպեցու գործերում, «Վասն արդարութեան», թիվ 3-4 /58-59/, 2006, էջ 64-71:
6. Խորենացու «Հայոց պատմության» ուսուցման հարցի շուրջ, «Գարուն», թիվ 7-8, 2007, էջ 94-97:
7. Գրիգոր Լուսավորչի և Տրդատ Երրորդի կերպարակերտման սկզբունքները Ագաթանգեղոսի Պատմության մեջ, Հայաստանը նոր հազարամյակի մարտահրավերներին դեմ հանդիման. գիտական նստաշրջանի նյութեր, Երևան, 2008, էջ 58-64:
8. Թումանյանը և Հայ գրողների կովկասյան ընկերությունը, «Նորք», թիվ 1, 2009, էջ 126-131:
9. Գրողի և գրականության դերի թումանյանական ընկալումը, Թումանյանը և 21-րդ դարը. գիտական նստաշրջանի նյութեր, Երևան, 2009, էջ 66-74:
10. Հովհ. Թումանյանի հայագիտական հայացքների մի քանի արծարծումներ, Կրթական բարեփոխումներ. ազգային լավագույն ավանդույթները և միջազգային փորձը. գիտական նստաշրջանի նյութեր, Երևան, 2010, էջ 175-184:
11. Անահիտ Սարգսյանի ստեղծագործական աշխարհը, Հումանիտար գիտությունների արդի հիմնախնդիրներին նվիրված գիտաժողովների նյութեր, Երևան, 2011, էջ 201-208:
12. Թումանյանի «Հայերեն չգիտեն» հոդվածի արձագանքները, Մասնագիտական կրթության որակի ապահովման արդի հիմնախնդիրները. միջազգային գիտաժողովի նյութեր, Երևան, 2012, էջ 436-453:
13. Մանկական գրականության կրթաֆունկցիոնալ դերը, Հայ գիրքը և հայ գրականությունը. հանրապետական գիտաժողովի զեկուցումներ, Երևան, 2013, էջ 186-197:
14. «Լուսաբեր» դասագիրքը XX դարասկզբի գրաքննադատության գնահատմամբ, Հովհաննես Թումանյանը և արդիականությունը. հանրապետական միջբուհական գիտաժողովի նյութեր, Երևան, 2013, էջ 143-163:
15. Թումանյանի «Բանաստեղծություններ» անդրանիկ ժողովածուի արձագանքները, հանրապետական գիտաժողով. գիտական նյութերի ժողովածու, Վանաձոր, 2013, 331-347:
16. Թումանյանի «Բանաստեղծություններ» 2-րդ ժողովածուն և նրա ընդունելությունը, միջազգային գիտաժողովի նյութեր, Երևան, 2013, էջ 264-271:
17. Մեր վիթխարի Սայաթ-Նովան, Սայաթ-Նովայի ծննդյան 300-ամյակին նվիրված միջազգային փառատոն. գիտաժողովի զեկուցումների դրույթներ, Երևան, 2013, էջ 21-23:
18. Թումանյանի ստեղծագործությունների գնահատումը «Մշակի» էջերում, Հայագիտական միջազգային երկրորդ համաժողով, զեկուցումների դրույթներ, Երևան, 2013, էջ 180-181:
19. Հ. Թումանյան-Տիցիան Տաբիձե. գրական առնչություններ, Մշակույթների երկխոսություն. Հայաստանը և համաշխարհային մշակույթը. գիտական հոդվածների ժողովածու, Գյումրի, 2013, էջ 87-95: 
20. Թումանյանի մանկական ստեղծագործությունները ժամանակի գրաքննադատության գնահատմամբ, Հանրապետական գիտաժողովի նյութեր /նվիրված Հ. Թումանյանի ծննդյան 145-ամյակին/, Վանաձոր, 2014, էջ 169-180:
21. Բանահյուսական նմուշների ուսումնասիրումը որպես կրտսեր դպրոցականի անձի ձևավորման միջոց, Տարրական դպրոցի զարգացման հեռանկարները 21-րդ դարում. աշխատաժողովի թեզիսների ժողովածու, Երևան, 2014, էջ 85-86:
22. ժամանակի քննադատությունը և Թումանյանը փոխառությունների հարցի շուրջ, Հայագիտական հանդես, № 4 (28), Երևան, 2014, էջ 16-25:
23. Ժողովրդական ստեղծագործությունների ուսումնասիրումը տարրական դպրոցում, Գիտական տեղեկագիր, № 2-3 (21-22), Երևան, 2014, էջ 125-131:
24. Թումանյանի ստեղծագործությունների գնահատումը «Մշակի» էջերում, Հայագիտական միջազգային երկրորդ համաժողովի զեկուցումների ժողովածու, Երևան, 2014, էջ 353-356:
25. Արշակ Երկրորդի կերպարի ընկալումը ժամանակի հոլովույթում, Գրականագիտական հանդես, ԺԵ, Երևան, 2014, էջ 139-153:
26. Թումանյանի ստեղծագործությունների լեզուն ժամանակի գրաքննադատության գնահատմամբ, Գիտական տեղեկագիր, № 1, պրակ Բ, Գյումրի, 2014, էջ 34-43:
27. Ցեղասպանության թեմայի ուսումնասիրումը ամերիկյան դպրոցներում (համահեղինակ՝ Ա. Սարգսյան), Գիտական տեղեկագիր, № 1 (23), Երևան, 2015, էջ 82-89: 
28. Մ. Աբեղյանի «Մեր դպրոցական կյանքից» հոդվածաշարը և նրա արդիական հնչեղությունը, Արդի բանասիրության հիմնախնդիրները. միջազգային գիտաժողովի նյութերի ժողովածու՝ նվիրված Մանուկ Աբեղյանի ծննդյան 150-ամյակին, Երևան, 2015, էջ 322-328:
29. Հ. Թումանյանի «Հայրենիքիս հետ» ժողովածուի արձագանքները, Գրականագիտական հանդես, № ԺԶ, Երևան, 2015, էջ 86-95: 
30. Յովհաննէս Թումանեանը եւ Հայոց Համազգային մեծ ողբերգութիւնը, Բազմավէպ, թիվ 1-2, Վենետիկ – Ս. Ղազար, 2015, էջ 311-328:
31. Հայոց Մեծ Եղեռնը և Հովհաննես Թումանյանը, Մշակույթների երկխոսություն. գիտական հոդվածների ժողովածու, Գյումրի, 2015, էջ 98-108:
32. Ժամանակի քննադատությունը Թումանյանի թարգմանական արվեստի մասին, Հայագիտական հանդես, № 1 (31), Երևան, 2016, էջ 30-38:
33.  Թումանյանի 1903 թ. «Բանաստեղծություններ» ժողովածուն ժամանակի քննադատության գնահատմամբ, «Թումանյան-145» – հանրապետական միջբուհական գիտաժողով, զեկուցումների ժողովածու, Երևան, 2016, էջ 63-74:
34.  Թումանյանի «Լոռեցի Սաքոն» ժամանակի գնահատմամբ, Հայկազեան հայագիտական հանդէս, Պէյրութ, Haigazian Universiti Press, 2016, էջ 431-444:
35. Դավիթ Անանունի «Անցյալի մեծարանքը», Բանբեր հայագիտության, № 3, Երևան, 2016, էջ 159-173:
36. XIX դարի 90-ական թթ. քննադատությունը և Թումանյանը, Գրականագիտական հանդես, Երևան, 2016, էջ 44-54: 
37. Թումանեանի ստեղծագործութեան արժէւորման փորձերը «Բազմավէպ» հանդէսի էջերում (1890-1923), Բազմավէպ, թիւ 1-2, Վենետիկ – Ս. Ղազար, 2016, էջ 248-269:
38. The Armenian translations of ”Hamlet” in the Appraials of Great Armenian Poet Hovhannes Toumanyan, Բանբեր հայագիտության, № 2, 2017, Երևան, էջ 140-150:
39. Изучение малых  жанров фольклора в начальной  школе, Подготовка учителя начальных классов: проблемы и перспективы: материалы IV Международной научно-практической конференции, г. Минск, 26 октября 2016 г. / Белорус. гос. пед. ун-т им. М. Танка; редкол.: Н.В. Жданович (и др.). – Минск: БГПУ. 2017, стр. 270-271, – 368 с
40. Путешествие Валерия Брюсова на Кавказ, атнология «Поэзия Армении» и Ованес Туманян, “Гуманитарные и юридические исследования”, выпуск № 4, Ставрополь, 2017, стр. 203-209.
41. Թումանյանի 50-ամյակի հոբելյանական հանդիսությունների արձագանքները մամուլում, Պատմաբանասիրական հանդես, թիվ 3, Երևան, 2017, էջ 91-103:
42. Հ. Թումանյանի «Սասունցի Դավիթ» պոեմը ժամանակի գրաքննադատության գնահատմամբ, Էջմիածին, հտ. Ժ, Ս. Էջմիածին, 2017, էջ 139-149:
43. Թումանեանը եւ Բանավէճերը Բանահիւսական Թեմաների Գրական Մշակումների Շուրջ, Հայկազեան հայագիտական հանդէս, Պէյրութ, 2018, էջ 405-420:
44. Մ. Աբեղյանի կերպարը ըստ Հ. Աբեղյանի «Օրերս ինձ հետ են» հուշագրության, «Աբեղյանական ընթերցումներ 2», հանրապետական գիտական նստաշրջանի հոդվածների ժողովածու, Երևան, 2018, էջ 103-113:
45. XIX դարավերջի հայ գրաքննադատության զարգացման միտումները, Պատմաբանասիրական հանդես, թիվ 2, Երևան, 2018, էջ 135-153:
46. Հովհաննես Թումանյանը Մխիթարյանների գնահատմամբ, միջազգային գիտաժողով. Վենետիկի Մխիթարյան միաբանություն-300, Երևան, 2018, էջ 239-256:
47. Յովհաննէս Թումանեանի դիմանկարի կերտման լեզուաոճական սկզբունքները ժամանակակիցների յուշերում (համահեղինակ՝ Ա. Գալստյան) Էջմիածին, հտ. Զ, Ս. Էջմիածին, 2018, էջ 88-99:
48. Լեոն՝ Թումանյանի քննադատ, V միջազգային գիտական նյութեր ժողովածու, Երևան, 2018, էջ 234-244:
49. Հովհաննես Թումանյանը Պողոս Մակինցյանի գնահատմամբ, Միջազգային գիտաժողովի նյութերի ժողովածու, Երևան, 2018, էջ 324-336:
50. XX դարասկզբի գրական քննադատության մեթոդաբանական տարբերությունները և Հովհաննես Թումանյանը, Պատմաբանասիրական հանդես, թիվ 1, Երևան, 2019, էջ 30-50:
51. The Literary Critical Perspective of Toumanyan’s Poem Anush, Բանբեր հայագիտության, № 1 (19), Երևան, 2019, էջ 165-179:
52. Հովհաննես Թումանյանի խաղերը ժամանակի հոլովույթում (համահեղինակ՝ Հ. Աբեղյան), «Ակունք» գիտական հոդվածների ժողովածու, թիվ 1 (21), Երևան, 2019, էջ 20-27:
53. Թումանեանի յայտնութիւնը 50-ամեակի յոբելեանական հրապարակումներում, Հայկազեան հայագիտական հանդէս, հտ. 39, Պէյրութ, 2019, էջ 313-333:
54. Հովհ. Թումանյանը Վահան Խորենու գնահատմամբ, Սյունիքը կրթության և մշակույթի օջախ: Գորիսի պետական համալսարանի հիմնադրման 50-ամյակին նվիրված գիտաժողովի նյութեր, Երևան, 2019, էջ 433-439:
55. Հովհ. Թումանյանի մանկական ստեղծագործությունների արժևորման մի քանի ուրվագծեր, «Թումանյանի ստեղծագործության ազգային ու համամարդկային ընդգրկումները և արդիականությունը» հանրապետական գիտաժողովի նյութերի ժողովածու, Ստեփանակերտ, 2019, էջ 262-279:
56.  Ամենայն հայոց բանաստեղծը (շրջասույթի ձևավորման հիմքերը ժամանակակիցների վկայություններում) (համահեղինակ՝ Ա. Գալստյան), Հայագիտական հանդես (2) 44, Երևան, 2019, էջ 3-16:
57. Թումանյանը և ժողովրդական բանահյուսությունը (համահեղինակ՝ Ռ. Խարազյան), Հայագիտական հանդես (3) 45, Երևան, 2019, էջ 29-42:
58. Արսեն Տերտերյանի «Հայրենի եզերքի քնարերգուն», Միջազգային գիտաժողովի նյութերի ժողովածու (նվիրված Պողոս Խաչատրյանի ծննդյան 90-ամյակին), Երևան, 2020, էջ 287-301:
59. 1910-ական թվականների քննադատական մտքի մի քանի ուրվագծեր, Գրականագիտական հանդես, ԻԱ, թիվ 2, Երևան, 2020, էջ 126-151:
60. «Թմկաբերդի առումը» պոեմը ժամանակի քննադատության գնահատմամբ, գիտաժողովի նյութերի ժողովածու (նվիրված Հովհաննես Թումանյանի ծննդյան 150-ամյակին), Երևան, 2020, էջ 381-389:
61. Ованес Туманян в оценке русской литературной критики своего времени, Deutsche internationale Zeitschrift für zeitgenössische Wissenschaft, № 3, vol. 2, DIZZW, Satteldorf, Deufschland, 2020, էջ 37-40:
62. Յովհաննէս Թումանեանը «Երեքի» հռչակագրի եւ Ի. դարի 20-ական թթ. սկզբի գրաքննադատութեան տեսադաշտում, Հանդէս ամսօրեայ, թիվ 1-12, Վիեննա, 2020, էջ 153-180:
63. Ղեւոնդ Ալիշան-Խրիմյան Հայրիկ. Հուշային զուգահեռներ (համահեղինակ՝ Ա. Գալստյան), «Հայր Ղևոնդ Ալիշան-200», հոբելյանական գիտական նստաշրջանի զեկուցումների ժողովածու, Երևան, 2021, էջ 311-321:
64. H. Tumanyan: The Evaluation of Russian Intellectuals of the Time, Բանբեր հայագիտության, № 1 (25), Երևան, 2021, էջ 214-226:
65. Worldview and ideological tendencies of the late 19th and early 20th centuries in armenian literary criticism, Wisdom, 3 (19), Erevan, 2021, p. 35-44:
66. Հ. Թումանյանի՝ «Հասկեր» մանկական ամսագրում տպագրված երկերի արժևորումը, Պատմություն և քաղաքականություն, թիվ 5(16), Երևան, 2021, էջ 50-64:
67. Հովհաննես Թումանյանի քառյակները ժամանակի գրաքննադատության գնահատմամբ, Էջմիածին, հտ. Թ, Ս. Էջմիածին, 2021, էջ 95-110: 
68. Гевонд Алишан и Хримян Айрик в воспоминаниях современников, Евразийский союз ученых. серия: филология, искусствоведение и культурология, том 1 №01 (94), Санкт-Петербург, 2022, էջ 3-7:
69. Յովհաննէս Թումանեանի մանկական գործերի արժեւորումը «Մանկական գրադարան» մատենաշարի շրջանակում, Հանդէս ամսօրեայ, թիվ 1-12, Վիեննա, 2022, էջ 411-436:
70. Հ. Թումանյանի ուղևորությունը Պոլիս. մտավորականության արձագանքը, Գրականագիտական հանդես, հատոր ԻԴ, համար 1, Երևան,  2022, էջ 208-230:
71. Изучение литературных базовых знаний в начальных классах, Գիտական տեղեկագիր, № 1 (43), Երևան, 2022, էջ 107-122:
72. The Translation of Byron’s “Schilon Prisoner’’ by Toumanyan in Time, Sciences of Europe, No 102, Praha (Czech Republic), 2022, էջ 40-45:
73. Հովհաննես Թումանյանը Սերգեյ Նարովչատովի գնահատմամբ, Сборник научных статей (материалы международной научно-практической конференции), Ереван, 2022, էջ 74-83:
74. «Երեքի» դեկլարացիան ժամանակի քննադատության բանավեճի թիրախ, Հայագիտական հանդես, № 3-4 (57-58), Երևան, 2022, էջ 58-77:
75. Դիտարկումներ Հ. Թումանյանի «Արտավազդ» անավարտ դրամայի շուրջ, Պատմաբանասիրական հանդես, հմ. 1 (222), Երևան, 2023, էջ 96-111:
76. Հովհաննես Թումանյանի մահվան արձագանքները արտասահմանյան մամուլում, Հայագիտական հանդես, հմ. 1 (60), Երևան, 2023, էջ 68-84:
77. Հովհաննես Թումանյանի կերպարի հետմահու ընկալումը ժամանակակիցների հրապարակումներում, Էջմիածին, հտ. Բ, Ս. Էջմիածին, 2023, էջ 82-100:
78. Հակոբ Օշականի «Յովհաննէս Թումանեան եւ իր գործը» հոդվածը 100-ամյա հեռավորությունից, Բանբեր Երևանի համալսարանի, հտ. 14
    No. 2 (41), 2023, էջ 18-32:   https://doi.org/10.46991/BYSU:B/2023.14.2.018 https://journals.ysu.am/index.php/bulletin-ysu-philology/article/view/vol14_no2_2023_pp018-032
79. Հովհաննես Թումանյանի կյանքի և ստեղծագործության տարեգրություն (գրախոսություն), Պատմաբանասիրական հանդես, հմ. 2 (223), Երևան, 2023, էջ 285-292: http://www.academhistory.am/images/Patmabanasirakan_handes/Handes-2023-2.pdf
80. Սուրբ Ներսէս Շնորհալու հանելուկները Հովարդ Գարդների «բազմա­բնոյթ մտածողութեան» տեսութեան համապատկերում, Էջմիածին, հտ. Ը, Ս. Էջմիածին, 2023, էջ doi.118-137: 56737/2953-7843-2023.08-118 https://tert.nla.am/archive/HGG%20AMSAGIR/echmiadzin-vagharshapat/2023/8.pdf
81. «Քաջ Նազարը» Ն. Աղբալյանի գնահատությամբ, «Բարձրագույն մանկա­վար­ժական կրթության հիմնախնդիրները և զարգացման հեռանկարները» խորագրով միջազգային գիտաժողովի նյութերի ժողովածու (գիտաժողով, դեկտեմբերի 15-16, 2022 թ.), Երևան, 2023, էջ 961-968։
82. Մ. Խոստիկյանի «Կրոնափիլիսոփայականը Հ. Թումանյանի բանաստեղ­ծու­թ­յուն­ների մեջ» խորագրով հոդվածի շուրջ, Հովհաննես Թումանյանի հիշատակի 100-րդ տարելիցին նվիրված հանրապետական գիտաժողովի նյութերի ժողովածու 2023, Երևան, «Հայկարլի» ՍՊԸ, 2023, էջ 342-358:
83. Հ. Թումանյանի «Դեպի Անհունը» պոեմի ջրբաշյանական մեկնաբանու­թյունը, Ակադեմիկոս Էդվարդ Ջրբաշյանի ծննդյան 100-ամյակին նվիրված հոբելյանական գիտաժողովի նյութերի ժողովածու, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., 2023, էջ 133-156: